| Haftanın seçkin maddesi
|
| Safran (Crocus sativus), süsengiller familyasından, sonbaharda çiçek açan, 20-30 cm boyunda, çiğdem cinsinden soğanlı bir kültür bitkisi ve bu bitkiden elde edilen baharat. Bitkinin yaprakları şeritimsi, mor çiçekleri üç tepeciklidir. Çiçeği ve tepecikleri bitkiye bağlayan yaprak sapı da dâhil olmak üzere erkek organları kurutularak özellikle gıda boyası ve tat verici olarak kullanılan safran bitkisi daha çok İspanya, Fransa, İtalya ve İran'da yetiştirilir. Türkiye'de ise safran Safranbolu'da üretilmektedir. Ağırlığına göre dünyanın en pahalı baharatı olan safranın anavatanı Güneybatı Asya'dır. Yetiştiriciliğine ilk olarak Yunanistan civarında başlanmıştır. Yarım kilogram safran 80.000 çiçekten çıkarılabilir. Kendi ağırlığının 100.000 katı suyu sarı renge boyar. Safran baharatının keskin bir tadı ve iyodoform ya da saman benzeri bir kokusu vardır. Bunların nedeni, bileşiminde bulunan pikrokrosin ve safranal kimyasallarıdır. Aynı zamanda içine konduğu yemeklere altın gibi sarı bir renk katan, krosin adı verilen karotenoid bir boya maddesi de içerir. Bu özellikler safranı dünya çapında çok aranan bir baharat yapar. Ayrıca tıpta da kullanılır. Safran sözcüğü Arapça sarı renk anlamına gelen asfar (أَصْفَر) sözcüğünden türetilen ve Arapçada safran baharatı anlamına gelen za’feran (زَعْفَرَان ) sözcüğünden kaynaklanmaktadır. (Devamı...)
|
|
| Günün maddeleri
|
| Altınmühür (Hydrastis canadensis), bir bitki türüdür. Hint boyası ve hidrastis olarak da bilinir. Ormanlık alanda yetişen bu çokyıllık bitkinin, parlak sarı, düğümlü kök tabanından, kıl küçüklüğünde kökler büyür. İlkbahar 30 santimetreye ulaşabilen, tabanında sarımsı kahverengi pulları olan, tüylü dik bir gövde verir. Koyu yeşil yaprakları tüylerle kaplı, el biçimli ve damarlıdır. Çicekleri yeşilimsi beyaz, meyveleri ise koyu kırmızı, böğürtlene benzeyen tanelerdir. Ayrıca sinüsleri açmak için kullanılır. Köksapı buruk ve acıdır. Içinde hidrastin, hidrastinin gibi alkaloidler bulunur. Köksapından dokumaları safran rengine boyamakta kullanılan sarı bir sıvı elde edilir. Sabahları görülen mide yanmalarına karşı kullanılır. Ayrıca iştah açıcı özelliklere de sahiptir.
Avrupa tıp alanı, Amerika'nın keşfinden sonra, yeni birtakım bitkilerin ilavesiyle daha da zenginleşti; mesela altınmühür, kakao ağacı, koka kinin ağacı, sütotu ve bunun gibi, bitkiler o devirlerde yerliler tarafından bilinmekteydi. Ateş düşürür ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Zehirli olduğu için dikkatli kullanılmalıdır. Kuzey Amerika'ya endemiktir. Türkiye'de yetişmez. Kanada ve ABD’de, nemli yerlerde yetişir. İyi süzülmüş bol humuslu toprak ister. Midevi, antihemorajik, oksitosik ve laksatif özelliklere sahiptir. Geleneksel olarak hazımsızlık, gastrit, peptik ülser, kolit, anoreksi, hemeroit, üst solunum yolları rahatsızlıkları, menoraji, adet düzensizliklerinde; vazokonstriktör ve hemostatik etkisi nedeniyle venöz ve lenfatik kanal yetersizliklerinin sempomatik tedavisinde, barsak ve uterus stimülanı olarak barsak, mide ve uterus kanamalarında; mevsimsel veya alerjik kaynaklı ve çevresel tahrişin neden olduğu göz yaşarmasında, haricen ekzema, kaşıntı ve konjuktivitte kullanılır. (Devamı...)
|
| Francisco Franco ya da tam adıyla Francisco Franco y Bahamonde, lakabı El Caudillo (Önder) (4 Aralık 1892, Ferrol - 20 Kasım 1975, Madrid, İspanya). Demokratik cumhuriyetin yıkılmasıyla sonuçlanan İspanya İç Savaşı'nda (1936-1939) milliyetçi güçlere önderlik eden İspanyol General ve devlet adamı. İç Savaş'ın ardından 36 yıl boyunca ülkeyi diktatörlükle yönetmiştir.
Akranlarından daha disiplinli bir ortamda yetişen Franco, eğlence düşkünü babasından çok sofu ve tutucu bir Katolik olan annesine yakınlık duyuyordu. Ailenin önceki dört kuşağının çocukları ve ağabeyi gibi Francisco'nun da deniz subayı olması öngörülmüştü. Ama Deniz Akademisi'ne alınacak öğrenci sayısının sınırlanması yüzünden Franco karacı olmak zorunda kaldı. 1907'de daha 14 yaşındayken girdiği Toledo Piyade Akademisi'ni üç yıl sonra bitirdi. Sömürgeci İspanyol birliklerinin 1909'da Fas'ta başlattığı askeri harekata katılmak için gönüllü yazılan Franco, 1912'de bu ülkeye gönderildi. 1912'den 1927'ye kadar Fas'ta görev yaparken, Kuzey Afrika'daki İspanyol ve Fransız egemenliğine karşı savaşan direniş hareketinin önderi Abdülkerim Hattabi'ye karşı Fransızlarla beraber savaştı (Rif Savaşı). Ertesi yıl üsteğmen rütbesiyle, seçkin Faslı askerlerden oluşan bir süvari alayına katıldı. 1915'te İspanyol ordusunun en genç yüzbaşısı olan Franco ertesi yıl karnından ağır yaralandı ve tedavi için İspanya'ya gönderildi. 1920'de yeni kurulmuş olan İspanyol Yabancılar Lejyonu'nun komutan yardımcılığına getirildi; 1923'te aynı lejyonun komutanlığını üstlendi. Aynı yıl Carmen Polo'yla evlendi. Faslı yurtseverlere karşı yürütülen zorlu harekat sırasında komuta ettiği lejyon, ayaklanmanın bastırılmasında önemli rol oynadı. Bu başarısı üzerine ulusal kahraman durumuna gelen Franco 1926'da tuğgeneralliğe yükseltildi. 1928'in başlarında, yeni kurulmuş olan Zaragoza Askeri Akademisi'nin komutanlığına atandı. (Devamı...)
|
|
|
|